Bu yazıda resmi ve bilimsel kaynaklar başta olmak üzere gliserin hakkında topladığımız bilgileri sistemli bir şekilde anlatmaya gayret edeceğiz. Yazıyı okuduktan sonra gliserinin ne olduğu, gliserin türleri, bitkisel gliserinin nerelerde kullanıldığı, zararlılık derecesi, hamilelerde kullanımı, tıpta kullanımı, sabun yapımında kullanımı gibi konularda bilginiz artacaktır. Yazının odağını ise BİTKİSEL GLİSERİN oluşturuyor.

Yararlandığımız kaynaklar yazının sonunda yer almaktadır. Teknik bilgiler, National Center for Biotechnology Information isimli resmi web sitesinden alınmıştır. Yazıda en çok kullanılan kaynaktır.

Bize ait yorumlar alıntı olarak gösterilecektir (bu şekilde)

Sitemizde Virago Baz Bitkisel Gliserin satıldığı için bu araştırma yapılmış ve bu yazı hazırlanmıştır. Müşterilerimizin bitkisel gliserin hakkında olabildiğince çok bilgi sahibi olması hedeflenmiştir.

Gliserin nedir?

Gliserin (gliserol olarak da bilinir), kimyasal ara-mal (chemical intermediate) sınıfındadır. Kimyasal olarak bir şeker alkolüdür. Şeker alkolünün, içilen alkol olan etanol ile bir ilgisi yoktur. Şeker alkolü sizi sarhoş etmez ve toksik değildir (Kaynak 1).

Daha teknik bir bilgi olarak gliserin, karbohidrat ve lipit metabolizmasında ara madde olan bir trihidroksi şeker alkolüdür. Çözücü (solvent), yumuşatıcı, farmasötik ajan veya tatlandırıcı ajan olarak kullanılır.

Kokusuzdur, 290 derecede kaynar. Erime/donma noktası 18 derece olup bu derecenin altında koyulaşır ve kıvam alır. Suda çözünür. Başka bir tanımı ise şöyledir: Berrak, renksiz, kokusuz, şurupsu sıvı veya katı (17 derecenin altında) formadaki madde. [Not: Katı form 17 derecenin üzerinde erir, ancak sıvı form çok daha düşük bir sıcaklıkta donar.] (Kaynak 4)

Bu madde, 1779'da bir zeytinyağı karışımını ısıtmakta olan İsveçli bir kimyager tarafından "tesadüfen" keşfedildi. Karışımı ısıttıktan sonra ortaya çıkardığı yağı önce alkol olarak açıkladı sonra da maddeye gliserin adını verdi (Kaynak 2). Gliserin bu tarihten sonra en yaygın olarak sabun yapımında ve cilt losyonlarında kullanıldı. Nedenlerini yazı ilerledikçe açıklayacağız.

Gliserinin CAS kodu: 56-81-5

Gliserin ve Gliserol aynı anlama gelir

Gliserin ürün ismi, gliserol ise bileşen olarak kullanılır. İkisi de aynı kelimedir. Örneğin gliserin şurubu %99 gliserol içerir, gibi (Kaynak 3). Gliserin ve gliserol farklı anlamlı değildir, aynıdır.

Gliserin Kilo aldırır mı?

Bir gram gliserinde 4,3 kalori ölçülmüştür. Yani 100 gram gliserinde 430 kalori bulunur. Kilo kontrolü yapması gereken ve gliserini gıdada kullanan kişilerin bu hususa dikkat etmeleri gerekir. Sakaroza (kristal şeker) göre %25 daha az şekerli tadı vardır. Yani normal şeker, gliserinden daha tatlıdır (Kaynak 5). Gliserin, şekerden daha ucuzdur, gıdalarda kullanılır ama şeker yerine kullanılmaz (bu konuda Gıda Gliserini ve USP GliserinArasındaki Farklar isimli yazımızı okuyabilirsiniz)

Gıdalardan insan vücuduna aktarılan gliserol genellikle yağ asitleri ile birleşir ve birlikte trigliseritleri (lipit - yağ) oluştururlar. Bağımsız bir molekül olarak gliserol, bir lipit değil karbohidrattır. Trigliseritler sindirildiğinde de gliserol ve yağ asitlerine ayrılırlar (Kaynak 3).

Gliserin kimyasal olarak bir şeker alkolü olarak sınıflandırılır, ancak daha çok şekere benzer. Kolayca emilir ve insan vücudunda glukoza dönüştürülür; gram başına 4.3 kilokalori enerji sağlar. Avrupa Birliğinde E sınıfındaki şeker alkollerine izin verilir (Kaynak 9)

Gliserinin Kokusu

Çeşitli resmi kaynaklar kokusuz veya hafif kokulu olarak tanımlanmaktadır (Kaynak: Furia, T.E. (ed.). CRC Handbook of Food Additives. 2nd ed. Volume 2. Boca Raton, Florida: CRC Press, Inc., 1980., p. 275). Ağırlıklı olarak kokusuz olduğu ifade edilmiştir.

Gliserinin yoğunluğu nedir; 1 gram gliserin kaç ml'dir?

Gliserinin yoğunluğu = 1,26 g/cm³ Bunun anlamı örneğin 100 gram gliserinin, 100 x 1,26 = 126 ml olmasıdır. Sitemizde gliserin ml hesabıyla satılmaktadır. Örneğin 1000 ml gliserin aldığınızda (1 litre gliserin), ürünün ağırlığı 1260 gram olacaktır.

Gliserinin moleküler ağırlığı = 92.094 g/mol olarak verilmiştir.

Gliserinin buhar yoğunluğu, PG ile kıyaslaması

Gliserinin buhar yoğunluğu havaya kıyasla 3,17'dir. Yani 1 birim havanın 3,17 katı buhar verir. Aynı oran, propilen glikol için 2,62'dir.

Yani Propilen glikol daha az buhar verir. Başka bir deyişle, gliserin propilen glikolden %18 fazla buhar üretilmesini sağlar.

Gliserinin Sindirim Mekanizması

Gliserin ince bağırsakta rahatça emilir ve kalın bağırsağa geçmez. Gliserin pek çok kaynakta düşük glisemik indeks ile ilişkilendirilir ancak bunu kanıtlayan bir belge yoktur (Kaynak 3).

Gliserin Türleri

• Bitkisel Gliserin: Bu tip gliserinler sebze yağlarından üretilir örneğin zeytinyağı, hindistan cevizi yağı, palm yağı, soya yağı.
• Hayvansal Gliserin: Hayvan yağlarından üretilir
• Sentetik Gliserin: Kamış veya mısır şurubu şekerinden veya propilenden üretilir.

Gliserin ayrıca bira, şarap, ekmek gibi fermente ürünlerde doğal olarak oluşur (Kaynak 10)

Gliserin Kullanım Alanları (Özet liste)

Yüksek nem tutma kapasitesinden dolayı gıda ve içeceklerde kullanılır. Ayrıca gıda ve içeceklerde aroma gibi başka maddeleri çözmek ve gıdaları tatlandırmak için kullanılır.

Uzun raf ömründen dolayı gıdalarda koruyucu olarak kullanılır.

Düşük yağlı gıdalarda dolgunlaştırıcı (örneğin kremayı daha dolgun göstermek, keki daha puf kek türünde yumuşak yapmak vb), likörlerde kalınlaştırıcı (yani likörü daha kıvamlı yapıyor) olarak kullanılır.

Şeker yerine kullanılmaktadır. Sakaroza (kristal şeker) göre %25 daha az şekerli tadı vardır, kalorisi sofra şekerinin kalorisinden biraz azdır.

Öksürük şuruplarında kullanılır. Alerjen değildir, çocuklar da kullanabilir.

Çok iyi bir laktatiftir yani kabızlıkta fitil olarak kullanılması yaygındır. Bazı ilaçlarda bulunur. Lavman yapılırken kullanımı vardır.

El kremi, losyon gibi kişisel bakım ürünlerinde nemlendirici olarak kullanılır. Çoğu diş macunu, ağız gargaraları, cilt bakım ürünleri, traş kremleri, saç bakım ürünleri gliserin içerir.

Sabunculukta ikinci madde olarak kullanılır. Saf gliserinden yapılmış sabunların anti-aging özellikleri bilinmektedir, piyasada saf gliserinden yapılmış sabunlar biraz pahalıdır.

Mum yapımında kullanılır.

Nargile tütünlerinde nem tutucu olarak kullanılır. Tütünü gliserinle ovarak tütün ıslatılır ve tütüne şekerimsi bir tat verir, içimini yumuşatır.

Gliserin, glukojenik etkisi (şekere dönüşebilen etkisi) nedeniyle sığırların ketozisinde etkin bir iyileştirme aracıdır (ketozis: sığırlarda enerji alımı enerji ihtiyacını karşılayamadığı durumlarda (örneğin yüksek süt üretimi), negatif enerji dengesi sonucu ortaya çıkan metabolik bir bozukluktur. Ketotik inekler genellikle düşük kan şekeri yoğunluğuna sahiptir, Kaynak 13). Ketoziste ilk gün, iki kez 225 gr, sonra günde bir kez 115 gr dozda ve oral yolla (ağızdan) gliserin verilir.

Hayvanlarda rektal yolla lavman veya süppozituvar şeklinde kullanıldığında bağırsak kasılmalarını arttırarak, sürgit etki oluşturur. Bu amaçla 25–30 gr gliserin 250–500 ml su ile karıştırılarak lavman şeklinde kullanılır.

Saf gliserin ile mürekkep gibi zor lekelerin kurumasını önleyebilir ve lekeyi çıkarmakta kullanabilirsiniz.

Dinamit yapımında kullanılır (bu konuda araştırmalarımız devam ediyor).

Donmayı geciktirici özelliğe sahiptir.

Evde likit yapımında kullanılır.

Ev kullanımlarında bizim sattığımız gibi en az %99.8 saflıktaki USP belgeli gliserin alınız, başka bir yerden gliserin aldığınızda muhakkak belgelerini sorunuz ve ürünü faturalı alınız.

Gliserin Güvenliliği

Gliserin de aynı propilen glikol gibi genel olarak güvenli kabul edilen gıda maddeleri listesinde yer almaktadır. Toksik bir madde değildir (Kaynak 6).

Yetişkinler ve çocukların kullanmasında genel olarak sıkıntı yoktur (Kaynak 7). Gliserin, kansere neden olan (kanserojen), DNA'ya zarar veren (mutajenik) veya doğumsal kusura neden olan (teratojenik) etkilere sahip değildir (Kaynak 8).

Gliserin, Kategori C olarak sınıflandırılmış bir maddedir. Bunun anlamı, hayvan fetüslerinde yan etkiler görülmüş olabilir ancak yeterince çalışma yapılmadığı için insan fetüslerinde (bebeklerinde) yan etki görülmemiştir (Kaynak 7). Bu nedenle hamilelik sırasında kullanımı hakkında belirsizlikler vardır.

Gliserinin yan etkisi var mı? Gliserin zararlı mı?

Gliserin, gıdalarda tatlandırıcı olarak kullanıldığında herhangi bir yan etkiye neden olmaz.Ağız yoluyla müshil olarak alındığında ise ağız kuruluğu, mide bulantısı, baş ağrısı, ishal, aşırı idrara çıkma (poliüri) ve nihai dehidratasyona neden olabilir. Palm yağına veya hindistan cevizi yağına duyarlı kişilerde, alerjik reaksiyona neden olabilir (Kaynak 7).

Günümüzde, gliserinin kan glikoz seviyeleri üzerindeki etkisi bilinmemektedir; gliserinin diyabet hastaları üzerindeki etkileri sofra şekerinin etkisine benzer olabilir (Kaynak 3).

USP Belgeli Gliserin Nasıl olur?

• Kokusuz yarı saydam, kalın, yapışkan şurup şeklindedir
• Minimum %99.7 gliserol içermesi gerekir (minimum %99.7 saflıkta olmalı)
• Kristal şekerin %75'i kadar tatlıdır
• Son derece higroskopiktir - yani kolayca nemi çeker
• Soğuk ve sıcak suda ve alkolde çözünür

Bitkisel Gliserini vejetaryenler ve veganlar kullanabilir mi?

Bitkisel gliserin genellikle vegandır. Bazı gliserinlerin saflaştırma işlemlerinde maya veya bazı bakteriler kullanılmış olabilir. Bu tip gliserinler veganlara uygun olmayabilir.

Sitemizde Wilmar marka %99.8 saflıkta bitkisel gliserin satılmaktadır ve veganlar için uygundur. 

Sentetik gliserin vegandır.

Hayvansal gliserin, tahmin edilebileceği gibi veganlar veya vejetaryenler için uygun değildir.

Egzama ve Sedef Hastalığında gliserin kullanımı

Gliserin havadaki nemi tutar. Bu nedenle kremlerde, losyonlarda nemlendirici olarak kullanılan bir malzemedir. İnternette bazı dermatologlar gliserinin egzama ve sedef hastalığına iyi geldiğini ve iyileşme mekanizmasını anlatmıştır (Kaynak 11).

Sedef hastalığı cilt hücrelerini etkileyen bir otoimmün hastalıktır. Sebebi tam olarak bilinmemektedir.  T hücreleri olarak adlandırılan beyaz kan hücreleri, vücudu enfeksiyonlara, virüslere ve hastalıklara karşı korumaya yardımcı olur. Sedef hastalığı olan kişilerde T hücreleri çok aktiftir. Hücreler zararlı maddelere ve organizmalara saldırırlar, fakat aynı zamanda sağlıklı hücrelerin de peşinden giderler.

Normalde, deri hücreleri, cildin üst tabakasının altında derinden başlayan bir büyüme sürecinden geçer. Hücrelerin yüzeye çıkması yaklaşık bir ay sürer. Bu süreç sedef hastalığı olan kişilerde sadece birkaç gün içinde gerçekleşebilir. Kalın, kırmızı, pullu ve kaşıntılı bir cilt görünümü oluşur. Bu oluşum ağrılı olabilir ve genellikle tedavi olmaksızın gitmez.

Gliserin içeren sabunlar, krem, merhem veya losyonlar, hücrelerin normal bir şekilde olgunlaşmasına yardımcı olur. Sedef hastalığında, hücrelerin aşırı bölünmesini ve cilt üzerinde büyük kırmızı plaklar oluşturmasını tetikleyen güçlü bir inflamatuar sinyal vardır. Cilt iltihaplarını nemlendiren ve azaltan herhangi bir ürün bu duruma yardımcı olabilir. Gliserin cildi nemlendirdiği için kullanılabilir (Kaynak 11)

Gliserinin ciltte nemi restore ederek tedavi ettiğini öneren bazı çalışmalar vardır (Kaynak 12) ancak yalnızca sedef hastalığına odaklanmış klinik deneyler içeren bir çalışma yoktur.

Gliserinin Cilde Yararları

Pek çok kaynaktan isteyen herkesin teyit edebileceği üzere, gliserin tek başına çok iyi bir nemlendiricidir. Cildi o kadar iyi nemlendirir ki, bazı anti-aging ürünlerde de kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır. Alerjen bir madde değildir. Ancak şunu belirtmekte fayda var; FDA gliserinin bu özelliğine bir atıfta bulunmamaktadır. Yani kozmetik firmalarının "alerji yapmaz" gibi ibareler kullanmasının dayanağı yoktur. Gliserin, genel olarak güvenli kabul edilen ve alerjen olmadığı düşünülen bir maddedir (Kaynak 2).

Saf gliserinin alerjen olmadığı konusunda genel bir fikir birliği var, ancak safsızlığı düşük gliserinlerdeki ek maddeler alerji yapabilir deniyor

Gliserin ne kadar faydalı olsa da, yağlı cilde sahip olanlarda kullanılması önerilmez. Yağlı cildi olanların önce küçük bir miktar gliserini ciltlerindeki yağlı bölgeye sürüp birkaç dakika sonra ciltlerini kontrol etmeleri gerekir.

Gliserin suyu kolayca emer, bu nedenle gliserin sabunu diğer sabunlardan daha hızlı erir. Duşta her kullanımdan sonra gliserin sabununu sudan uzak tutmaya çalışarak sabunun kolayca erimesini engelleyebilirsiniz.

Şunu belirtmekte fayda var. Bu bahsettiklerimiz USP belgeli yani en az %99.7 gliserol içeriği olan gliserinler içindir. Saflık oranı düştükçe gliserinin cilde olan olumlu etikleri de azalacaktır.

Gliserin sabununu kendiniz evde de yapabilirsiniz. Bu konuda talep olursa biz de gliserin sabunu yapmaya yönelik bazı kaynaklar gösterebiliriz.

Gliserinin kullanım alanları ile ilgili yazılarımız devam edecek.

Tıpta Gliserinin Kullanımı

Bu konuya özel bir başlık açmak istedik çünkü bu yazıyı araştırırken gliserinin farmakolojik özelliklerini bilmiyorduk. Temel bilgi kaynağı olarak kullandığımız şu linkte gliserin hakkında yüzlerce makale bulduk ve içeriğinde gliserin olan ilaçları inceledik. Bunları bu yazıda anlatmak çok zor olduğundan yalnızca kısa bir özet sunacağız.

Gliserin tıpta ve diş hekimliğinde çözücü, yumuşatıcı, farmasötik ajan veya tatlandırıcı ajan olarak kullanılır. İlaçlarda Diüretik (idrar söktürücü), Ozmotik (kabaca suyun difüzyonunu sağlar; suyun çok olduğu yerden az olduğu yere geçmesi), Müshil, Hiperosmotik (ozmosu hızlandırıcı), Dışkı Yumuşatıcı, Koruyucu olarak kullanılır. Bağırsak hareketlerini düzenli hale getirerek ara sıra görülen kabızlığı önler. Bunu yapan ilaç müshil ilacıdır ve içinde gliserin kullanılır.

En çok bilimsel yayın, gliseirnin laksatif yani müshil için kullanımı üzerine görünmektedir. Su tutucu özelliği gerçekten güçlüdür.

İlaçlarda bazı yan etkileri listelenmiştir; ters etkiler genellikle rektal verildiğinde raporlanmıştır. Hayvanlarda rektal yoldan müshil olarak kullanıldığında hayvanda rektal bölgede irritasyon, yanma gibi belirtiler görülebilir. Oral yolla insanda tüketildiğinde nadiren baş dönmesi, mide bulantısı, hafif baş ağrısı, kusma, susama ve ishal görülebilir. Bol su içilmesi gerekir.

Vücuttaki suyun yerini değiştirdiği için özellikle kalp hastalarında ve diyabet hastalarında dikkatli kullanılmalıdır.

Gliserin, lokalize ozmotik diüretik ve laksatif etkilere sahip bir trihidroksialkol'dür Gliserin kan plazma ozmolatesini yükseltir, böylece dokulardan suyu alarak dokular arasındaki sıvı ve plazmaya gönderir. Bu ajan ayrıca böbrekteki proksimal tübül içerisindeki su emilimini önler ve su ve sodyum atılımında bir artışa ve kan hacminde bir azalmaya yol açar. Rektal olarak uygulanan gliserin, rektuma su çekerek (nem tutucu özelliği ile) hiperozmotik bir müshil etkisi gösterir, böylece kabızlığı giderir. Ek olarak, gliserin çeşitli farmasötik preparatlarda çözücü, nemlendirici ve taşıyıcı olarak kullanılır (Kaynak 14)

Herhangi gliserin dozunun yaklaşık %7-14'ü idrarda 2.5 saat içinde değişmeden atılır.

Önemli Notlar - Virago

Gliserin, yüksek nem tutma özelliğine sahiptir, bu nedenle ağız yoluyla tüketilmesi halinde bol su içilmelidir. Cilde uygulandığında cildi, saça uygulandığında saçı nemlendirir. Gliserini saf olarak alıp şampuanınıza ekleyebileceğiniz gibi direkt gliserinli şampuan, sabun da alabilirsiniz. Nem konusunda güvenebileceğiniz, zararsız bir üründür. Elinize sürebilir veya cildinizi nemlendirebilirsiniz. Bunlar zararsız kullanımlardır.

Sitemizde satılmakta olan Wilmar marka %99.8 saflıktaki bitkisel gliserin, gıdaya uygun değildir çünkü pharma grade ve çok yüksek saflıktadır. Yani basit bir anlatımla, şeker yerine kullanabileceğiniz gliserinlerden değildir.

Virago Kimya gliserin ve aroma ithalatını USA Tedarik ajansı üzerinden yapmaktadır.

Kaynaklar

• Kaynak 1: Sugar Alcohols ─ Polyols
• Kaynak 2: Everything You Need to Know About Glycerin Soap
• Kaynak 3: Glycerin (Glycerol)
• Kaynak 4: The National Institute for Occupational Safety and Health - NIOSH
• Kaynak 5: Elia M et al, 2007, Energy values of macronutrients and specific carbohydrates in foods, European Journal of Clinical Nutrition
• Kaynak 6: SCOGS (Select Committee on GRAS Substances)
• Kaynak 7: Glycerine (oral route)
• Kaynak 8: Material Safety Data Sheet Glycerin MSDS
• Kaynak 9: Current EU approved additives and their E Numbers: Food Standards Agency
• Kaynak 10: Everything You Need to Know About Glycerin Soap
• Kaynak 11: Is Glycerin Good for Psoriasis?
• Kaynak 12: Glycerol and urea can be used to increase skin permeability in reduced hydration conditions
• Kaynak 13: Ketozis
• Kaynak 14: National Cancer Institute: Glycerin (Code C29077)